ویروس کورونا چیست؟
بیماری کورونا ۲۰۱۹ که در ایران به کرونا معروف شده، در اثر ابتلا به ویروسی از خانواده Coronavirus ایجاد می‌شود که در انتهای سال ۲۰۱۹ میلادی یا آذر ۹۸، در شهر ووهان در استان هوبِی چین ظهور کرده و منتشر شد. بیماری کورونا که هم‌اکنون به‌شکل مشخص‌تر با نام کووید-۱۹ یا COVID-19 شناخته می‌شود، یک بیماری حاد سیستم تنفسی است که در اثر این ویروس ایجاد می‌شود. این ویروس که شباهت بسیار زیادی به ویروس سارس دارد، با نام سارس ۲ یا SARS-CoV-2 شناخته می‌شود. برای پرهیز از اشتباه گرفته شدن آن با ویروس سارس، سازمان بهداشت جهانی معمولن در بیانیه‌های خود از آن به‌صورت «ویروس عامل کووید-۱۹» نام می‌برد.
در ایران از همان روزهای ابتدایی این ویروس و بیماری ناشی از آن به نام کرونا معروف شد، که در اصل نام خانواده‌ای از ویروس‌ها است که ویروس‌های خطرناک SARS، MERS، و هم‌اکنون سارس ۲ که عامل بیماری کووید-۱۹ است به آن تعلق دارد.
بیشتر مبتلایان به این ویروس نشانه ندارند یا نشانه‌های بسیار خفیفی مشابه سرماخوردگی ساده از خود بروز می‌دهند، اما در بخشی از مبتلایان به کووید۱۹، ویروس با درگیر کردن سیستم تنفسی بدن و ایجاد عفونت در ریه‌ها، باعث بروز مشکلات تنفسی و سینه‌پهلو شده که منجر به کمبود اکسیژن در بدن می‌شود. به مرور اندام‌های مختلف بدن از کار افتاده و منجر به فوت می‌شود.
علایم کورونا
علایم اصلی بیماری کرونا، سرفه خشک، تب، و در موارد متعدد کوفتگی و بدن درد است. همچنین به نظر می‌رسد اختلال بویایی و چشایی یکی از نخستین نشانه‌های ابتلا به ویروس کورونا است که معمولن پیش از دیگر نشانه‌های اصلی خودش را نشان می‌دهد.
عطسه، سرفهٔ مرطوب، خلط، و آبریزش بینی کمتر در بیماران متبلا به کورونا گزارش شده است.
درمان کورونا
در حال حاضر هیچ داروی موثر یا واکسنی برای این ویروس شناخته یا ساخته نشده است. درمان این بیماری از نوع مراقبت و درمان حمایتی است که مهم‌ترین بخش آن، مقابله با افت اکسیژن بدن از طریق ماسک اکسیژن و ونتیلاتور است. برخی داروهای ضد ویروس ممکن است در کنترل شدت بیماری یا التهاب ریوی ناشی از آن موثر باشد.
در تا چهارمین ماه از ظهور این بیماری، آزمایشات مختلفی در کشورهای مختلف به‌صورت میدانی و غیر مستدل انجام شده است. به‌نظر می‌رسد داروهایی مثل هیدروکسی کلروکوین و فاویپیراویر به بیماران در مبارزه با این عفونت ویروسی به‌ویژه در ریه کمک می‌کند.
از دیگر درمان‌های مورد آزمایش، تزریق پلاسمای دارای آنتی‌بادی از افراد بهبود یافته از بیماری به افراد مبتلا است.
شیوه انتقال بیماری کورونا
ویروس کورونا از انسان به انسان منتقل می‌شود. به نظر می‌رسد ویروس کورونا بیش از هر چیز از طریق ذرات آب حامل ویروس و معلق در هوا، ناشی از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به دیگران سرایت می‌کند. همچنین امکان انتقال آن از طریق سطوح آلوده به ویژه سطوح صاف مانند فلزات، شیشه و پلاستیک قابل توجه است. امکان انتقال ویروس به صورت مستقل و معلق در هوا نیز مطرح شده است.
بیشتر ذرات آب ناشی از سرفه و عطسه به دلیل سنگینی به سرعت به زمین می‌افتد و حفظ فاصله دست‌کم دو متر با فرد مشکوک به ابتلا توصیه می‌شود. به دلیل آن‌که این بیماری بیشتر باعث سرفهٔ خشک می‌شود که ذرات آب ریزتری در هوای اطراف پخش می‌کند، ذرات معلق آب آلوده به ویروس می‌تواند در هوای محیط تا مدتی معلق باقی بماند.
ویروس کورونا در بدن فرد مبتلا ممکن است ۲ تا ۱۴ روز نهفته بماند و فرد نشانهٔ خاصی از ابتلا بروز ندهد. در این مدت احتمال دارد فرد ناقل بیماری باشد، اما این موضوع هنوز ثابت نشده است. در صورت مسری بودن بیماری در زمان نهفتگی، امکان شیوع گسترده بیماری بسیار بیشتر می‌شود. در بسیاری موارد، فرد مبتلا تعدادی از افرادی که با او در تماس بوده‌اند به ویژه اعضای خانواده را نیز درگیر ویروس کرده است.
پیشگیری از ابتلا به کورونا
مهم‌ترین شیوه‌های مقابله با شیوع بیماری و ابتلای به آن، تا کنون چنین گغته شده است:
- استفاده از ماسک مناسب در محیط‌های بسته به ویژه در مجاورت افراد آلوده
- شستشوی مرتب و کامل سطوح دست‌ها به مدت ۳۰ تا ۴۰ ثانیه با صابون و آب گرم
- خودداری از دست زدن به صورت، به ویژه بینی، دهان و چشم‌ها
- اجتناب از تماس مستقیم با تمامی سطوح مشکوک به احتمال آلودگی
- استفاده از دستکش یک بار مصرف برای تماس با سطوح مشکوک، به ویژه در خارج از خانه
- قرنطینه افراد مبتلا یا مشکوک
- خودداری از دست دادن، روبوسی و هرگونه تماس فیزیکی با افراد دیگر تا جای ممکن
- کاهش دفعات خروج از خانه و محدود کردن آن به کارهای ضروری
- رعایت تمهیدات پرهیز اجتماعی
- ضدعفونی مرتب سطوج پرتماس و مشکوک با محلول‌های موثر بر روی ویروس، مانند الکل ۷۰٪ و محلول رقیق‌شده هیپوکلریت (وایتکس)
واگیر کورونا
نرخ واگیر یا R0 ویروس کرونا در حال حاضر ۲٫۳ تخمین زده می‌شود؛ به این معنی که هر فرد مبتلا به ویروس کرونا بدون اقدامات پیشگیرانه به‌طور متوسط ۲٫۳ نفر دیگر را مبتلا می‌کند. این نرخ واگیر تقریبا نزدیک به دو برابر نرخ واگیر بیماری آنفلوانزا است. تاثیر نرخ واگیر در شدت شیوع بیماری توانی خواهد بود. با چنین نرخ واگیری، بیماری کرونا در صورت عدم کنترل و محدود کردن به موقع، قابلیت گسترش انفجاری در سطح جامعهٔ درگیر را دارد.
تخمین‌های اولیه دربارهٔ نرخ واگیر و نرخ میرایی بیماری کووید-۱۹ (یعنی واگیر ۲٫۳ و میرایی ۲٪) بر اساس آمار مبتلایان و درگذشتگان اعلام‌شده توسط چین صورت گرفته بود. از آن زمان درستی اطلاعات منتشر شده توسط دولت چین به شدت مورد پرسش قرار گرفته است.
شیوع کورونا در ایران
از ابتدای اسفند ماه ۹۸، ورود ویروس کرونا به ایران به‌طور رسمی تایید شد و موارد متعددی از فوت بر اثر بیماری کرونا در نقاط مختلف ایران به ویژه شهر قم گزارش شد. موارد گزارش شده به سرعت رو به افزایش گذاشت و طی چند روز ایران به عنوان بزرگترین کانون شیوع بیماری خارج از مرزهای چین شناخته شد. تا نیمه اسفندماه به‌طور رسمی مرگ بیشتر از یک‌صد نفر در ایران بر اثر ابتلا به این بیماری تایید شده بود. کانون شیوع بیماری کورونا در ایران به احتمال قوی شهر قم و سپس استان گیلان و شهر رشت بوده است. در نیمه اسفندماه ۹۸ این بیماری تقریبن به تمامی استان‌های ایران گسترش یافته و در استان‌های گیلان و قم به مرز همه‌گیری بحرانی نزدیک شد.
گزارش‌های غیررسمی مختلفی نیز توسط مقامات مختلف، شبکه‌ها و سایت‌های خبری خارجی، و افراد احتمالن آگاه اعلام شده است. این گزارش‌ها آمار مرگ در اثر بیماری کورونا در ایران تا تاریخ ۱۹ اسفند ماه را تا نزدیک به پانصد نفر گمانه می‌زند.
تا ۲۱ فروردین ماه، تعداد مبتلایان رسمی ایران اعلام‌شده توسط وزارت بهداشت به تقریبن ۶۵ هزار نفر رسیده و تعداد درگذشتگان از ۴ هزار نفر عبور کرده است. تخمین‌های غیررسمی از صورت برخی خبرگزاری‌های خارجی تا دو برابر این آمار را تخمین می‌زند.
با توجه به کمبود کیت تست بیماری به‌ویژه در هفته‌های ابتدایی، زمان طولانی اعلام نتیجه آزمایش بیماران، محرمانه دانستن نتایج آزمایش‌ها بر اساس گفته‌های برخی پزشکان، و پروتکل‌های شناسایی بیماران که بسیاری از موارد مشکوک و درگذشتگان بهمن ماه ۹۸ به این سو را تحت عنوان «بیماری حاد تنفسی» اعلام کرده‌اند، به احتمال نزدیک به یقین تعداد واقعی موارد ابتلا/درگذشت بسیار بیشتر از آمار رسمی است. بیماری حاد تنفسی، به نوعی ترجمه نام SARS است و این ویروس نیز نوع جهش یافته همان ویروس سارس است که به نام سارس ۲ شناخته می‌شود.
تا نیمه اسفندماه ۹۸ بسیاری از مکان‌های اجتماعی و عمومی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی و غیره تعطیل شدند. بسیاری از این مراکز مانند مدارس و دانشگاه‌ها تا پس از تعطیلات عید ۱۳۹۹ بسته ماند.
در طول تعطیلات عید مردم ایران به‌طور بسیار جدی از سفر و حضور در سطح شهر خودداری کرده و پرهیز اجتماعی را رعایت کردند. اما از روز شنبه ۱۶ فروردین، به دستور دولت بسیاری ادارات و مراکز و شرکت‌ها کار رسمی را دوباره از سر گرفتند.
